تاثیر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و محتوای روغن در سه رقم کلزا

غلامرضا زارعی*، حسین شمسی، سیدمحمد دهقانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد، ایران [email protected] *نویسنده مسئول: تاریخ دریافت:29/2/88 تاریخ پذیرش:3/8/88 چکیده خشکی و تنش ناشی از کمبود آب بر مراحل رویشی و زایشی کلزا موثر است. از این رو این پژوهش مزرعه‌ای جهت تاثیر دور آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد، کمیت و کیفیت روغن کلزا در ارقام مختلف صورت گرفت. به منظور بررسی اثرات دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزای پائیزه آزمایشی در سال زراعی 86-85 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد میبد با خاک لومی-شنی انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. در آزمایش دور آبیاری شامل 7 روز، 10 روز و 14 روز به عنوان فاکتور اصلی و ارقام پائیزه کلزا شامل اٌکاپی، زرفام و ساری گل به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. صفات اندازه‌گیری شده شامل موارد ذیل هستند: عملکرد دانه، تعداد شاخه‌های فرعی، ارتفاع گیاه، تعداد میوه در گیاه، تعداد دانه در میوه، وزن هزار دانه، کمیت و کیفیت روغن دانه. نتایج به دست آمده نشان داد که دور آبیاری و ارقام در ارتباط با عملکرد دانه دارای اختلاف معنی‌داری هستند. تیمارهای آبی 7 (3374 کیلوگرم در هکتار) و 10 روز (3046 کیلوگرم در هکتار) به طور معنی‌داری عملکرد بیشتری از تیمار آبی 14 روز (2652 کیلوگرم در هکتار) داشتند. همچنین ارقام ساری گل و زرفام بیشتر از اکاپی دانه تولید کردند. تاثیر دور آبیاری و ارقام بر میانگین تعداد میوه در گیاه و وزن هزار دانه معنی دار بود. تعداد دانه در میوه در بین ارقام دارای اختلاف معنی‌دار بود اما بین تیمارهای آبیاری در این صفت اختلاف مشاهده نشد. اثر دور آبیاری بر ارتفاع ساقه و تعداد شاخه‌های فرعی معنی‌دار نبوده اما در مورد ارقام، اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. نتایج نشان داد که دور آبیاری و ارقام بر کمیت و کیفیت روغن تاثیر چندانی ندارند. در دورهای آبیاری 7، 10 و 14 روز میزان روغن به ترتیب 58/37%، 38/38% و 93/35% بود. نتایج حاصل از آنالیز روغن چهار نوع اسید چرب اصلی را نشان داد که عبارتند از: اسید پالمیتیک (%12/4) ، اسید اولئیک (%24/84)، اسید لینولئیک (%14/9) و اسید لینولنیک (%5/2).